In de imkerij maken we onderscheid tussen een natuurlijke zwerm en een kunstmatige zwerm. Aangezien het kunstmatig zwermen wordt uitgevoerd door de imker zal je een kunst(matige) zwerm nooit in het “wild” aantreffen.
Een natuurzwerm is een zwerm op initiatief van de bijen zelf. Zo rond de periode april – juni is het zwermseizoen op zijn hoogste punt. Een bijenvolk dat de winter is doorgekomen, heeft zich in het voorjaar tegoed gedaan aan de uitbundige dracht van stuifmeel en nectar van bijvoorbeeld wilgen, krokussen en bloeiende fruitbomen. Door deze grote hoeveelheid voedsel is de koningin heel veel eitjes gaan leggen, tot wel 2000 per dag!
3 weken later lopen de eerste jonge bijtjes in de kast en na enkele weken zitten er dan rond de 40.000 bijen in de kast. Aangezien de kast dan te vol wordt en de koningin haar volk niet meer goed kan aansturen wordt het tijd om de boel op te splitsen. Het volk maakt nieuwe koninginnen aan en het wordt tijd voor de oude koningin om te vertrekken. Op een mooie dag van 20 graden rond het middaguur is het zover… de oude koningin vertrekt met de helft van haar volk en de natuurzwerm is een feit.
Een natuurzwerm neemt zelf voedsel mee om een aantal dagen door te komen, ze moeten immers op zoek naar een geschikte accommodatie en die zijn in ons goed onderhouden landje niet veel voorhanden. Een bijenzwerm, die net is vertrokken is vaak heel zachtaardig omdat ze allemaal vol zitten met honing. Als een bijenzwerm al enkele dagen aan het trekken is op zoek naar een locatie wordt de situatie nijpend en kunnen de bijen vervelend worden. In een natuurlijke situatie zullen ze een holte betrekken in een holle boom, een spechtennest of tussen de rotsen. In Nederland zien we ze terug in allerhande “holtes” van nestkastjes tot brievenbussen en kliko’s!
Als een bijenvolk niet snel een geschikte locatie weet te vinden kun je ze ook gewoon hangend in de struiken, onder een overstek of onder een dikke tak terug vinden. Deze locaties zijn uiteraard niet geschikt en ondervinden veel hinder van wind, regen en kou.
Een imker is meestal bereid om een zwerm te komen scheppen zodat de bijen een kans maken om een nieuw volk te stichten in een kast of korf. Hier krijgen ze zorg van de imker en voer als ze niet genoeg voorraad kunnen aanleggen op natuurlijke wijze.
Hoe kun je een zwerm herkennen?
Als een bijenzwerm komt aanvliegen vliegen er duizenden bijen in een wolk rond, je kunt ze door de lucht horen vliegen, ze schieten als een raket door elkaar heen, eigenlijk wel een beetje angstaanjagend voor iemand die niet weet wat een zwerm is.
Een zwerm strijkt neer en wordt uiteindelijk een grote bal of pannenkoek op een tak, een muur of paal/ fiets etc. Ze vormen dan een bol met de koningin als middelpunt.
Een zwerm kan ergens tijdelijk hangen en verder trekken op zoek naar een geschikte plaats. Blijft een zwerm langer hangen dan zullen de bijen beginnen met het bouwen van raat.