Er staat een bijenvolk in mijn achtertuin sinds april van dit jaar. Sinds die tijd ben ik beginnend imker en doe ik vreselijk mijn best om alles maar zo goed mogelijk te doen. Ik wilde zelfs graag een tweede volk en had deze al in bestelling bij een gerenommeerd imker bij mij in de buurt. Mijn tweede kast stond klaar om weggebracht te worden. Ik had er reuze zin in.
Op de vereniging hadden we in de winter alle theorie behandeld. Ook was ik onderwezen in het fenomeen ‘zwermen’. Dat zou míj echter niet overkomen! Ik bekeek mijn raampjes vreselijk nauwkeurig! Alle doppen werden verwijderd en er werd niets waarover ik maar enigszins twijfelde, achtergelaten. Ik was zo goed als zeker van mijn zaak.
Het was 12 juni, een zonnige en warme dag rond half twaalf ‘s morgens. Mijn kleinzoon van 5 jaar was op bezoek en de was hing aan de lijn. 
Ik stond op onze tuintafel onder de kersenboom en was net bezig om onze onhandige poes uit de boom te plukken, toen ik in mijn onderbewustzijn een gezoem hoorde. Ik realiseerde me echter niet dat het wel eens mijn bijen zouden kunnen zijn. Ik was veel te geconcentreerd op de poes die boven in de boom hing. Toen ik veilig en wel met poes en al op de grond stond, kwam ineens het besef dat dit geluid wel eens van mijn bijen zou kunnen komen en ik draaide me om. Wat ik toen zag was met geen pen te beschrijven. Zou dit het zogenaamde zwermen kunnen zijn? Mijn kleinzoon stond sprakeloos met open mond naar de lucht te kijken. Alle bijen leken wel uit de kast te zijn gevlogen en ondanks dat kwamen er steeds meer bij. Het vlieggat leek wel op een vulkaan, waar lava traag uitstroomde. Maar in dit geval waren het bijen die uit de kast stroomden. Zoiets had ik nog nooit gezien. Wat nu? Tegenhouden kon ik ze niet. Nu maar hopen dat zo weinig mogelijk buren deze drukte zagen en dat ze op een gunstige plek gingen zitten. Samen hebben we ongeveer 15 minuten staan kijken hoe mijn goed verzorgde bijtjes verdwenen in westelijke richting. Sem stond al in de houding met de “doos” (korf). Hij dacht dat hij de bijen daar even in kon stoppen.
Tijdens het hele gebeuren probeerde ik mijn leraar te bereiken om hem om raad te vragen. Ik hoopte vurig dat hij zou oppakken. Gelukkig lukte dit en hij heeft me net als bij de praktijkles nog een keer uitgelegd wat ik moest doen. Hij vertelde me dat ik het zou kunnen en dat ik zelfbewust te werk moest gaan!
Verscheidene achterburen hadden de grote drukte in de lucht natuurlijk ook al ontdekt en stonden geïnteresseerd op een veilige afstand te kijken. De gemeente was ondertussen gebeld omdat er een gevaarlijke ‘wespenzwerm’ door de buurt vloog. Een buurman stond met zijn ipad in de aanslag het gebeuren te filmen.
Gelukkig heb ik kunnen uitleggen dat het mijn ontsnapte bijen waren en dat ze al maanden bij mij in de tuin stonden. Ik heb verteld dat ze niet gevaarlijk waren en ik ben samen met mijn kleinzoon tussen de zoemende bijen gaan staan om het te demonstreren. Schoorvoetend kwamen ook de buren dichterbij. Het was voor hen natuurlijk ook veel te leuk om dit “gevaarlijke” gebeuren van dichtbij te kunnen bekijken. Ik beloofde snel terug te komen als ze allemaal in het boompje hingen waar zich zichtbaar een tros begon te vormen.
Wat ik er niet bij vertelde, was dat ik nog nooit een zwerm geschept had en dat ik ook eigenlijk niet precies wist hoe het er in de praktijk aan toe ging. In het boek had ik gelezen hoe ik het doen moest en mijn leraar had het me net uitgelegd. Dat was tenminste iets!
Bewapend met een korf, witte doek, elastiek, plantenspuit en een veger ben ik met de juiste kleding aan een uur later terug gegaan en heb mijn bijtjes geschept.
De buren stonden al weer in de houding. Ook de ipad-buurman was er weer bij. Natuurlijk deed ik net alsof ik al heel vaak een zwerm geschept had en het zag er vast en zeker zelfbewust en ervaren uit.
Tegen de avond zaten alle bijen in de korf. Doek dicht, elastiek erom en met de korf onder mijn armen liepen mijn kleinzoon en ik trots naar huis.
Daarna kwam het volgende project. Weer iets dat ik nog nooit gedaan had. De bijen moesten nu in hun nieuwe huis. Ik kiepte de korf leeg in een lege broedkamer waar ik een mooi voerraam van mijn afgezwermde volk in gehangen had.
Ik begrijp nu nog steeds niet waarom ik dacht dat de bijen in de kast zouden blijven zitten en dat ze gedwee de 9 kunstraten op hun kop zouden dulden. De bijen kwamen er aan alle kanten weer uit en een groot deel van het volk zat uiteindelijk aan de buitenkant van de kast. De raampjes zakten gelukkig langzaam naar beneden. Dit fenomeen had ik ook op de les bij het maken van een kunstzwerm gezien. Hopelijk zat de koningin tussen deze chaos en was ze ondertussen niet geplet! Uiteindelijk heb ik toch maar de dekplank en het dak op de kast gedaan en afgewacht wat er vervolgens zou gebeuren. Veel keus had ik op dat moment niet. Naar mijn gevoel deed ik iets vreselijk fout.
Ik kon mijn ogen niet geloven. Binnen de kortste keren liepen alle bijen gedwee naar binnen. Het leek erop dat ik mijn tweede volk zou hebben. Zelf geschept!
Een week later zag ik op vier ramen eitjes, kleine larfjes, stuifmeel en nectar. Mijn nieuwe volk was moergoed! Hoera!
De koningin met de gele stip uit mijn oude volk wandelde letterlijk als een bezige bij over het tweede raampje heen en weer en haar hofstaat verzorgde haar.
Ik heb nu ook nieuwe buren leren kennen. Waar bijen al niet goed voor zijn. Er komen van alle kanten positieve reacties. Ook de buren die we nog niet kenden, willen graag eens in mijn achtertuin komen kijken.
Zo, vuurdoop achter de rug! Piece of cake!
Annet Künneke
Wat heb ik geleerd van het zwermen van 12 juni 2015:
- Bijen kunnen zwermen ook al denk je dat je alles onder controle hebt.
- De eerste zwerm gaat niet erg ver van huis.
- Spullen klaar hebben staan voor als de bijen gaan zwermen. Een slimme meid is goed voorbereid!
- Zwermen de bijen, dan lekker laten gaan, kijken waar ze heen gaan en later ophalen. Geen paniek!
- Een natuurzwerm is ideaal omdat je deze gewoon weer thuis kunt neerzetten naast het afgezwermde volk.
- Het is niet zo eng als dat je denkt dat het is! Makkie.
Volk 2
– Je kan het beste de geschepte zwerm (volk 2) in een lege broedkamer gieten. Daarop zet je een broedkamer met een raat voer en kunstraat. Het volk gaat dan vanzelf naar boven. Geef ze de tijd.
– In mijn geval had ik het beste de vliegspeet kunnen sluiten. Dan zakten de raampjes langzaam naar beneden en liepen de bijen naar boven op de ramen.
– Op 13 juni, de dag nadat ik de zwerm geschept had, heb ik volk 2 met hive-clean behandeld tegen varroa.
– Na ongeveer een week kun je al eitjes zien in volk 2. Controle op moergoed!
– Volk 2 moet met suikerwater 1:2 bijgevoerd worden. Koos (imkervriend) zegt eerst een liter en kijken hoe het weer is. Bij slecht weer meer geven. Is er dracht en mooi weer, dan niet zoveel geven. Wouter (leraar) zegt dat je in een keer 3 liter moet geven.
Ik heb gedoceerd telkens iets gegeven. Op internet las ik dat je een jampotje per dag kan geven. Ik zit sinds 18 juni tot nu (30 juni) op 4 liter. Het weer is nu erg mooi en de linde gaat bloeien. Ik stop met suikerwater geven.
– Rond 4 juli, dat is na ongeveer drie weken, eventueel volk 2 een nieuwe broedkamer geven en kijken of de koningin nog goed legt.
Volk 1
– Controleer het afgezwermde volk (volk 1) op moerdoppen en breek alle doppen op twee na. Dit doe je nog op dezelfde dag als dat het zwermen heeft plaatsgevonden. Bij een sterk volk is één moerdop voldoende staat in het boek. Koos zei één dop, Wouter en Maap twee.
– Bij twee doppen iedere avond luisteren naar het tuten en kwaken. De koninginnen vechten zelf uit wie de baas wordt.
Ik had maar één gesloten dop. Het was 12 juni. Dat zou betekenen dat de nieuwe koningin uiterlijk op 19 juni geboren wordt. Ik hoefde geen beslissing te nemen aangaande het aantal doppen. Dus bij mij ook geen getuut.
– Ongeveer drie weken (bij mij rond 4 juli) nadat de nieuwe koningin geboren is, controleer je volk 1 op ev. broed. Zo weet je zeker dat de koningin aanwezig is en dat de bruidsvlucht is gelukt.
– Heb je de koningin gevonden, dan merk en/of knip je haar.
- Ongeveer drie weken (bij mij rond 4 juli) nadat de nieuwe koningin geboren is, controleer je volk 1 op ev. broed. Zo weet je zeker dat de koningin aanwezig is en dat de bruidsvlucht is gelukt.
- Heb je de koningin gevonden dan merk en/of knip je haar.